په دنیـا کې د انسـان بنیـاد
په خیټه کې له انساني نطفی وروسته د وینی غوټه کیدو لپاره جمادي روح راځي، بیا د نباتي روح په وسیله ماشوم په خیټه کې غټیږي. څلور میاشتی وروسته حیواني روح په جسم کې داخل کړی شي د کوم په وسیله چې ماشوم په خیټه کې حرکت کوي، دوۍ ته (ارضي روحونه) ویلی کیږي. بیا د زیږیدلو په وخت کې انساني روح د نورو مخلوقاتو سره په ده کې داخلیږي، دی روحونو ته (سماوي روحونه) ویلی کیږي. که ماشوم د مور په رحم کې مړ شي نو د هغه جنازه نه کیږي ځکه چې هغه حیوان وه. د زیږیدلو څخه څه موده وروسته که مړ شو نو د هغه جنازه لازمي ده ځکه چې د هغه څخه د انساني روح په وجه چې پکی داخل کړی شوی وه یو انسان جوړ شوی وه، او نفس هم د خپلو دوستانو سره د نامه په مقام کې ډیره اچولی وه. که پر یو چا جمادي روح زورور وي نو هغه به په غرونو کې اوسیدل خوښوي. د نباتي روح له امله انسان ګلانو او ونو سره مینه ساتي. د حیواني روح د غلبی په وجه د څاروي سره مینه او د څارویو په شان کارونه کوي. البته د نفس شکل سپي ته ورته دی د هغه د غلبی په وجه د سپیانو په شان کارونه او سپیانو سره مینه ساتي. او د زړه د بیدارۍ سره انسان د پرښتو په شان کیږي. د انسان د مرګ څخه وروسته آسماني روحونه آسمان ته واپس کیږي کوم چې د یو جسم لپاره مخصوص دي، ارضي روحونه او نفس دی دنیا کې پاتی کیږي. ارضي روحونه د اول څخه دویم بیا دریم جسم ته لیږل کیږي ځکه چې د دوۍ د محشر د ورځی سره هیڅ ډول تعلق نشته لیکن پاکیزه نفس قبر کې پاتی، خلکو ته فیض هم ورکوي او خپله بندګي هم کوي، لکه د معراج په شپه چې حضور پاک د موسی د قبر څخه تیر شو نو ویې لیدل چې موسی په خپل قبر کې لمونځ کوي، کله چې آسمانونو ته ولاړ، نو ویې لیدل چې موسی هلته هم موجود دی. د بدعمله خلکو طاقتور نفس د خپلی بقا لپاره د شیطانانو ډلی سره یو ځای کیږي او د خلکو په جسم کې د ننوتلو څخه وروسته خلکو ته نقصان رسوي هغوۍ ته (بدروح) ویل کیږي.
په انجیل کې راغلي چې عیسی به د خلکو څخه بدروحونه چې پری مسلط شوي وه راویستل. د مرګ نه وروسته ارضي روحونه او نفوس په دی دنیا کې پاتی کیږي، د انسان روح (عالم علیین) او یا هم (عالم سجيین) ته ځي او لطایف که طاقتور وي نو هغه هم د علیین عالم ته ځي، ورنه په قبر کې له منځه ځي. د نفس له وجی انسان ناپاک شو.
د بُلهی شاه په قول:
اِس نفس پلیت نے پلیت کیتا………اساں منڈهوں پلیت نه سی
دی پلیته نفس پلیت کړم ……… ورنه زه خو پلیت نه وم
د نفس د پاکولو لپاره کتابونه را نازل شوه، نبیان، ولیان را ولیږل شوه، کله دا د دوزخ څخه وډار کړی شو، کله د جنت طمع ورکړل شوه. ریاضت، عبادت او د روژو په وسیله د هغه د اصلاح کولو هڅی ترسره شوی او د جنت حقدار هم شو. او ګڼ شمیر خلکو د باطنی علم په وسیله دا پاک کړ او د الله دوستۍ ته هم ورسید.
د ژباړې معلومات
دا ژباړه د ټولنې پر بنسټ ولاړه ده او دقت او د اصلي متن سره مطابقت یقیني کولو لپاره تایید ته اړتیا لري.